Οι επιστήμονες ανοίγουν τα χαρτιά τους και αποκαλύπτουν τι κρύβεται πίσω από ένα απλό σοκολατάκι.
Μπορούμε να περιορίσουμε τα πάντα: φαγητό, αναψυκτικά, αλκοόλ, όμως
στη θέα ενός λαχταριστού cupcake με βουτυρόκρεμα και κομματάκια
καραμέλας γκρεμίζονται σαν χάρτινος πύργος όλες μας οι αντιστάσεις.
Άλλωστε, εδώ που τα λέμε, αν ακολουθούμε μια ισορροπημένη διατροφή, πόσο
κακό μπορεί να μας κάνει ένα τόσο δα γλυκό; «Μεγαλύτερο απ΄ ό,τι
νομίζετε» θα απαντήσουν οι επιστήμονες οι οποίοι τελευταία έχουν βάλει
τη ζάχαρη στο στόχαστρό τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί
η πρωτοβουλία τριών μεγάλων οργανώσεων στην Αυστραλία, οι οποίες ζητούν
να μπει νέος ειδικός φόρος στη ζάχαρη, όπως συμβαίνει με το αλκοόλ και
τον καπνό. Κάτι αντίστοιχο έγινε και στη Βρετανία: πριν από έναν περίπου
μήνα μια ομάδα γιατρών ξεκίνησε καμπάνια με τίτλο Action for Sugar
(Δράση για τη ζάχαρη). Στόχος τους; Η ενημέρωση του κοινού σχετικά με
τις συνέπειες της υπερκατανάλωσης ζάχαρης (παχυσαρκία, διαβήτης,
καρδιαγγειακά προβλήματα κ.ά.).
Το... κρυφτό των θερμίδων
Αρκεί, λοιπόν, να σταματήσετε να
πίνετε τον καφέ σας... πετιμέζι και να περιορίσετε σε μεγάλο βαθμό τα
επιδόρπια για να αποφύγετε όλους τους κινδύνους που σχετίζονται με αυτή;
Όχι ακριβώς. Τα πράγματα, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν είναι τόσο
απλά, αφού η ζάχαρη μπορεί να... τρυπώσει παντού, ακόμα και σε τρόφιμα
υπεράνω πάσης υποψίας. «Χρειάζεται προσοχή αφού κάποιος ενδέχεται να
καταναλώσει υπερβολική ποσότητα χωρίς καν να το καταλάβει, μέσω τροφίμων
που μπορεί να μην έχουν γλυκιά γεύση, όπως το ψωμί, τα αλμυρά σνακ,
αλλά και πολλά επεξεργασμένα προϊόντα» επισημαίνει η κ. Ειρήνη Κύρα,
κλινική διαιτολόγος-διατροφολόγος.
Είναι χαρακτηριστικό ότι
σπάνια σε ετικέτες τροφίμων θα δείτε να αναγράφεται η λέξη «ζάχαρη».
Αντίθετα ίσως εντοπίσετε μια από τις 56 εναλλακτικές εκδοχές της. Είναι
εύκολο να τις αναγνωρίσετε αφού οι περισσότερες έχουν την κατάληξη
«-όζη» (μαλτόζη, γλυκόζη, φρουκτόζη, δεξτρόζη, λακτόζη κ.λπ.).
Η πλάνη της φρουκτόζης
Ποια από τις παραπάνω είναι πιο
βλαβερή; Οι επιστήμονες απαντούν ομόφωνα: η φρουκτόζη, το σάκχαρο που σε
λογικές ποσότητες βρίσκεται σε φρούτα, λαχανικά και σε παράλογα υψηλές
κυρίως στο σιρόπι καλαμποκιού. Το τελευταίο εισβάλλει σε πολλά
επεξεργασμένα τρόφιμα (αρτοσκευάσματα, μπισκότα, επιδόρπια γιαουρτιού,
τόνικ κ.ά.), μεταβολίζεται αποκλειστικά στο συκώτι, κατόπιν μετατρέπεται
σε λίπος, το οποίο έπειτα κυκλοφορεί ανενόχλητο στο αίμα μας μέσω των
βλαβερών τριγλυκεριδίων.
Το συγκεκριμένο σάκχαρο έχει επίσης
τη... δύναμη να ξεγελά το νου. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Γέιλ,
έπειτα από υπερκατανάλωση φρουκτόζης, δεν καταγράφεται στον εγκέφαλο το
αίσθημα του κορεσμού. Αντίθετα, όσο και αν φάει κανείς, θέλει διαρκώς
κι άλλο.
Και μπορεί η πρόσθετη φρουκτόζη να βρίσκεται στο
στόχαστρο, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως και τα υπόλοιπα σάκχαρα
αθωώνονται πανηγυρικά. Η επιτραπέζια ζάχαρη, για παράδειγμα,
αποδεικνύεται εθιστική. Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζει στο καινούριο της
βιβλίο Why Diets Fail: Because you are Addicted to Sugar (Γιατί αποτυγχάνουν οι δίαιτες: Επειδή είστε εθισμένοι στη ζάχαρη, εκδ. Ten Speed Press) η Νικόλ Αβένα.
Η
νευροεπιστήμονας και ειδικός σε θέματα διατροφής εξηγεί: «Στην
περίπτωση των περισσότερων τροφίμων η ντοπαμίνη (σ.σ. ορμόνη που
σχετίζεται με την απόλαυση και την καλή διάθεση) αυξάνεται μόνο όταν τα
καταναλώνουμε για πρώτη φορά, ωστόσο με τη ζάχαρη ανεβαίνουν πάντα οι
τιμές της. Αυτό πυροδοτεί τις λιγούρες και κατά συνέπεια την υπερφαγία».
Οι πιο σκληροπυρηνικοί, ανάμεσά τους ο ενδοκρινολόγος δρ Ρόμπερτ Λάστινγκ (η διάλεξή του με τίτλο Sugar: The Bitter Truth
έχει περισσότερα από 4 εκατ. views στο YouTube), χαρακτηρίζουν τη
ζάχαρη «τοξική βόμβα», ενώ συνδέουν την αλόγιστη χρήση της ακόμα και με
την εμφάνιση καρκίνου. Την εκδοχή τους ευτυχώς δεν την ενστερνίζονται οι
περισσότεροι επιστήμονες. Όλοι όμως πλέον συμφωνούν πως τα γλυκά βάζουν
τρικλοποδιά στη νεανική όψη της επιδερμίδας.
Under my skin
«Όταν η γλυκόζη στο αίμα ξεπεράσει τα
φυσιολογικά όρια, συνδέεται με πρωτεΐνες και σχηματίζει ενώσεις που
ονομάζονται AGEs (advanced glycation end products). Αυτή η διαδικασία
λέγεται "γλυκοζυλίωση"». Όσο περισσότερη ζάχαρη καταναλώνει κανείς, τόσο
περισσότερα AGEs παράγονται. Οι ενώσεις αυτές καταστρέφουν τα συνδετικά
μόρια του δέρματος, το κολλαγόνο και την ελαστίνη. Ακόμα τα AGEs
ευθύνονται για τη μετατροπή του κολλαγόνου τύπου ΙΙΙ (το πιο ανθεκτικό
και λειτουργικό) σε τύπου Ι, που είναι και το πιο ασθενές. Αποτέλεσμα;
Το δέρμα φαίνεται κουρασμένο, αφυδατωμένο και χωρίς ελαστικότητα»
τονίζει ο δερματολόγος Κωνσταντίνος Σταματόπουλος.
Η λύση, το μέτρο
Τι
μπορείτε να κάνετε για να θωρακίσετε την υγεία και τη σιλουέτα σας;
Αρχικά να ξεκινήσετε να διαβάζετε τις ετικέτες των τροφίμων. «Οι
διεθνείς οργανισμοί συνιστούν η πρόσθετη ζάχαρη να μην ξεπερνά το 10%
της ενέργειας που χρειάζεται κάποιος μέσα στη μέρα. Φυσικά και προτιμάμε
τα φυσικά σάκχαρα των φρούτων, αφού μέσω αυτών λαμβάνει κανείς και
επιπρόσθετα πολύτιμα συστατικά, όπως νερό, φυτικές ίνες, βιταμίνες,
μέταλλα κ.ά.» επισημαίνει η κ. Κύρα. Μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια
σε λαχανικά, φρούτα, φρέσκους χυμούς και γενικά τρόφιμα που δεν έχουν
υποστεί επεξεργασία είναι το κλειδί για άψογη σιλουέτα, καλή υγεία αλλά
και ενέργεια (αυτός είναι άλλωστε και ο ρόλος της ζάχαρης όταν
καταναλώνεται με μέτρο: να τροφοδοτεί το σώμα και τον εγκέφαλο με
ενέργεια).
Όσο για την επιδερμίδα; O κ. Σταματόπουλος προτείνει:
«Καταναλώνετε τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνες και κυρίως βιταμίνη Β, C και
E, που φαίνεται να αντισταθμίζουν τη βλάβη που προκαλεί η ζάχαρη. Τέλος
έχουν ανακαλυφθεί νέες ουσίες, όπως η αμινογουανιδίνη, η οποία συνδέεται
με τα μόρια που ενεργοποιούν τη διαδικασία της γλυκοζυλίωσης και
μπλοκάρουν το σχηματισμό AGE. Ήδη κυκλοφορούν τα πρώτα αντιηλιακά με
ανάλογη σύνθεση και φαίνεται να έχουν πράγματι αποτέλεσμα».
Αυτό
δεν σημαίνει βέβαια πως δεν θα γευτούμε ποτέ ξανά ένα λαχταριστό
cupcake, αρκεί να μη γίνουμε δέσμιοί του. Άλλωστε οι ελεγχόμενες
ατασθαλίες δίνουν γεύση στη ζωή...
