Γράφει ο Παύλος Πήττας.
Εγώ όπως κι εσύ, ζούμε στον κόσμο των «πρέπει». Βρισκόμαστε ανέκαθεν
απέναντι από στοίβες υποχρεώσεων. Πρέπει να κάνω αυτό. Διότι πρέπει.
Αυτό πρέπει. Έτσι πρέπει. Η λίστα είναι ατελείωτη κι αέναη.
Αδιαμφισβήτητα μία κοινωνία δε θα μπορούσε να αποφύγει τη λίστα αυτή.
Σκέψου μια δομή χωρίς κανόνες. Λίγο μπουρδέλο, ε;
Πέραν των κοινωνικών κανόνων όμως, μας επιβάλλονταν υποχρεώσεις από πολύ
μικρή ηλικία. Στην οικογένεια ακολουθούσαμε κανόνες. Ήταν η προσπάθεια
κάποιων ανθρώπων, μιας μάνας, ενός πατέρα, μια προσπάθεια διαμόρφωσης
ενός ατόμου κι εναρμόνισής του με τον πραγματικό χώρο καταστάσεων. Ήταν η
προστασία του απ’ τα κακώς κείμενα. Κι αν κάποιοι απ’ αυτούς ήταν
πιεστικοί, θυμήσου ότι ήταν απόλυτα βγαλμένοι απ’ την ψυχή αυτών που
τους όριζαν, γιατί αυτό θεωρούσαν σωστό. Μέχρι κάποια ηλικία λοιπόν όλο
αυτό είναι θεμιτό.
Σήμερα όμως, εσύ, ο ενήλικας, ορίζεις τους κανόνες και κάνεις παιχνίδι.
Είναι όλα θέμα επιλογών, έτσι δε λένε; Αυτές οι επιλογές, είτε είναι
ολότελα δικές σου είτε προέρχονται απ’ την πίεση ενός περιβάλλοντος, από
φόβο, απ’ τη σιγουριά του βολέματος. Ό,τι και να είναι, εσύ ορίζεις πια
τα δικά σου «πρέπει».
Ας το κάνουμε όμως λιγάκι πιο παραστατικό. Έστω ότι τα «πρέπει», οι
επιλογές μας δηλαδή, είναι ένα καθρέφτης μπροστά στον οποίο στέκεσαι και
παίρνεις εντολές για το τι θα κάνεις. Ευτυχής είναι εκείνος που οι
επιλογές του είναι τόσο καλά, τόσο τέλεια ορισμένες που όποια εντολή και
να πάρει απ’ τον καθρέφτη, ρίχνει ένα χαμόγελο και την εκτελεί.
Άλλοτε όμως οι άνθρωποι στεκόμαστε μπροστά στον καθρέφτη, ακούμε την
εντολή και σφίγγουμε τα χέρια. Αρνούμαστε. Κι αν δεν το κάνω λες; Τότε
είναι που ο καθρέφτης, το μυαλό σου, εμφανίζει αριθμημένες τις συνέπειες
της άρνησης. Νικημένος τότε εγώ, όπως κι εσύ, χαλαρώνουμε τα χέρια,
παραδινόμαστε και τρέχουμε να εκτελέσουμε την εντολή.
Από πού προέρχεται όμως αυτή η άρνηση; Κάποιες φορές είναι θέμα
αντίδρασης. Λόγω υπερβολικής κούρασης ίσως, λόγω μιας αίσθησης
ανικανότητας, ίσως μιας όχι και τόσο καλής στιγμής. Ξέρεις τι πρέπει να
κάνεις κι αρνείσαι, αλλά αυτό κρατάει για λίγο. Αν επιμείνεις όμως να
κάνεις του κεφαλιού σου — το δικαιούμαστε όλοι στο κάτω-κάτω κάποιες
φορές — ο καθρέφτης σου δίνει το χρόνο σου κι είναι έτοιμος να σε δεχτεί
πίσω και να σε συμβουλέψει ξανά.
Είναι και κάποιες άλλες περιπτώσεις όμως που μπορεί να αρνείσαι διαρκώς
και κατ’ εξακολούθηση. Φτάνεις στο σημείο να κοιμάσαι με την άρνηση. Η
καρδιά σου αποζητά μια φυγή. Λες να είναι θέμα κακών επιλογών; Ο
συνδυασμός καρδιάς και μυαλού σε τσακίζουν με την έντονη αντιπαράθεσή
τους. Πόσο δύσκολα τα βρίσκουν αυτοί οι δυο τελικά;
Και να ‘σαι. Στέκεσαι μπροστά απ’ τον καθρέφτη. Ακούς τις εντολές κι
εξοργίζεσαι. Τα χέρια τώρα σφίγγουν τόσο δυνατά που γίνονται γροθιές. Δε
δίνεις προσοχή πια στα όσα ακούς. Το μόνο που θέλεις είναι να απλώσεις
το χέρι και να κάνεις θρύψαλα τον καθρέφτη για να σταματήσει επιτέλους
να σε ζαλίζει.
Πόσο έτοιμος είσαι να το κάνεις αυτό; Θέλει κότσια και δύναμη. Πώς να
πας κόντρα σε μια ζωή που έμαθες να ζεις, πώς να αποτινάξεις τη
συνήθεια; Δεν ησυχάζεις όμως, νιώθεις τη ζωή σου πια φορτική. Αρνείσαι
να ακολουθήσεις τα «πρέπει» την ίδια στιγμή που αρνείσαι να τολμήσεις να
τα αλλάξεις. Νιώθεις απροστάτευτος κι εγκλωβισμένος.Στην ερώτηση «Κι αν
δεν το κάνω;» η απαρίθμηση των συνεπειών είναι τρομακτική.
Το ζήτημα είναι λοιπόν αν θα πραγματοποιήσεις την επιθυμία σου, αν θα
δώσεις μία γροθιά στον καθρέφτη για να τον κάνεις χίλια κομμάτια. Δεν
έχω συμβουλή γι’ αυτό.Πρέπει να το νιώσεις για να το κάνεις, πρέπει να
το θελήσεις έντονα κι ολοκληρωτικά και να είσαι πανέτοιμος να δεχτείς
τις συνέπειες.
Ίσως κάποιοι το τολμούν. Σπάνε τον καθρέφτη, τον κάνουν κομματάκια και
φεύγουν. Ξαναγυρνάνε όμως, νικημένοι, μετανιωμένοι που έχασαν την
ασφάλεια που τους παρείχε. Συναισθηματικά κενοί επιστρέφουν και σκύβουν
να μαζέψουν τα θρύψαλα προσπαθώντας να τον συναρμολογήσουν. Αυτό είναι
θλιβερό και ψυχοφθόρο. Είναι ο ορισμός μιας αποτυχημένης προσπάθειας.
Εάν λοιπόν σκέφτεσαι να κάνεις κάτι τόσο παράτολμο χρειάζεται να είσαι
απόλυτα σίγουρος. Να φύγεις και να μην ξαναγυρίσεις. Να αποχωρήσεις και
να μην κοιτάξεις πίσω ξανά. Να σεργιανίσεις για να ορίσεις εκ του
μηδενός τις επιλογές σου ώστε να είναι οι σωστές.
Αν είσαι έτοιμος λοιπόν κάν’ το. Σήκω και φύγε μα να ξέρεις ο δρόμος δε
θα’ ναι εύκολος. «Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία». Η δική σου
ελευθερία, η προσωπική. Αν είσαι άξιος λοιπόν να τα ανατρέψεις όλα, εγώ
είμαι μαζί σου. Πίστεψέ το και καν’ το και τότε δε θα είσαι πια
